کهن ترین فرش جهان, فرش پازیریک

فرش پازیریک (Pazyryk) در سال ۱۹۴۹ میلادی (۱۳۲۸ شمسی) و در مقبره یخ زده یک از پادشاهان سکایی کشف شد که در کوههای آلتای (Altai) سیبری قرار داشت. اسم فرش از دره‌ای به همین نام گرفته شده که در واقع، حیاط این مقبره به شمار می‌آمد. این فرش قدیمی ترین دست بافته بشر است که تاکنون در جهان یافت شده است.

پروفسور رادنکو (Rodenko)، باستان شناس مشهور روسی قالی پازیریک را همزمان با حفاری‌های باستان شناسی کشف کرد و به محض مشاهده فرش، آن را به دوره هخامنشیان نسبت داد. مستندات تاریخی گویای این واقعیتند که در دوره هخامنشیان فرش‌هایی با کیفیت وجود داشته‌اند. دربار کوروش کبیر در پاسارگاد با قالی‌های باشکوه و نفیس، فرش شده بود. این موضوع مربوط به ۲۵۰۰ سال قبل و زمانی است که بین ایران و یونان هم پیمانی ضعیفی وجود داشت. گفته می‌شود اسکندر دوم مقدونی هنگام مشاهده فرش‌های موجود در آرامگاه کوروش کبیر مبهوت و شگفت زده شده بود.

برخی از پژوهشگران پازیریک را به مادها و پارت‌ها نسبت می‌دهند و نظریه‌های متفاوتی در رابطه با تاریخ دقیق فرش صادر می‌کنند اما هنوز هم این که پازیریک متعلق به سکایی‌ها بوده است صحت بیشتری دارد، آنها مردمانی دامدار بوده‌اند و این فرش را با پشم حاصل از دام‌های خود بافته‌اند. دانشمندان گمان می‌برند که این فرش از نظر محدوده ساخت، به احتمال قوی متعلق به ارمنستان کنونی یا بخش‌های شمالی ایران است.

این فرش، نسبتاً چهارگوش بوده و در ابعاد ۸۹/۱ در ۹۸/۱ بافته شده است. در بافت آن از شیوه‌های بافندگی پیشرفته استفاده شده که گویای پیشینه و تجربه طولانی در این هنر می‌باشد. نتایج تست‌های رادیوکربن، فرش پازیریک را به قرن پنجم پیش از میلاد را متعلق می‌داند که آن را به عنوان قدیمی‌ترین فرش جهان معرفی می‌کند. در هر متر مربع از فرش پازیریک ۳۶۰۰ گره ترکی وجود دارد که نسبتاً منظم و با قاعده هستند. تارها محکم و پودهای آن به صورت شل بافته شده‌اند.

 رنگ‌های قالی در گذر زمان به سبز روشن و صورتی روشن تغییر یافته‌اند که هنگام بافت روشن‌تر بوده‌اند.

فرش پازیریک دارای نقش و نگارهایی از سوارکاران، جانوران افسانه‌ای و حاشیه‌های گل دار می‌باشد. تزئین آن، پیچیده و حاکی از سطح بالای بافندگی است. زمینه از ۲۴ مربع تشکیل شده که در هرکدام یک نگاره هشت وجهی بافته شده است. در حاشیه اول، تصاویری از حیوانات افسانه‌ای بالدار مشاهده می‌شود که در زبان تخصصی ” شیردال” نامیده می‌شوند. این حیوان افسانه‌ای دارای سر عقاب و بدن شیر است. در حاشیه دوم ۲۴ گوزن زرد و خالدار ایرانی بافته شده است که حجاری‌های آن در بنای تخت جمشید مشاهده می‌شود.  در حاشیه سوم هم ۶۲ نگاره مشابه با انواع بافته شده در زمینه فرش، نقش بسته است. حاشیه چهارم شامل ۲۸ اسب می‌باشد که سوارکاران یا بر آنها سوار هستند و یا کنار اسبها ایستاده‌اند. 

در دم اسب‌ها گره‌ای بافته شده که در دم یکی از اسب‌های موجود بر دیواره پرسپولیس دیده می‌شود. در آخرین حاشیه نیز حیوانات افسانه‌ای بالدار تکرار می‌شود که نقشی مشابه با حاشیه اول را پدید آورده است. این فرش دارای لبه‌ها و کناره‌های کوچک ۱ در ۵/۱ سانتی متری است و در امتداد هر دو حاشیه، پرز فشرده و با ضخامت چند میلی متر وجود دارد.

نکته جالب این است که در قاب‌های بالایی، علامت «X» دیده می‌شود که نماد درفش کاویانی است و در دوره ساسانیان و اشکانیان به مهمترین پرچم ایران تبدیل شد.

فرش پازیریک اکنون در موزه آرمیتاژ (Hermitage) روسیه نگهداری می‌شود. در ایران نیز در سال ۱۳۵۵ دو نمونه از آن در شرکت سهامی فرش ایران بافته شد که موزه فرش کشور یکی از آنها را به نمایش گذاشته است. این قالی که با تکنیک بسیار بالایی بافته شده، نمونه کمیاب و زیبایی از شاهکارهای فرشبافی ایران زمین به شمار می‌رود و از قدیمی ترین دست بافته ها به شمار می رود که هم دارای ارزش تاریخی است و هم به دلیل ظرافت و دقت به کار رفته در آن دارای ارزش هنری بسیار زیادی است.

سجاده فرش, فرش سجاده ای, فرش سجاده مسجدی, سجاده فرش مسجد, خرید فرش سجاده ای, فروش فرش سجاده ای, قیمت فرش سجاده ای, خرید سجاده فرش, فروش سجاده فرش, قیمت سجاده فرش